2.2. Porozumiewanie się kapitana z załogą - komendy i polecenia

Komenda to rozkaz wydany w zwięzłej formie wymagający natychmiastowego wykonania lub przerwania określonej czynności. Komenda składa się z dwóch części: zapowiedzi określającej czynność, którą będziemy wykonywać, lub przedmiot, który będziemy obsługiwać, i hasła (nakaz natychmiastowego wykonania), np.: „Fok staw!” lub „Prawy foka szot luz!”.

Do dokładnego przedstawienia zapowiedzi manewru, często należy użyć określenia z kilku elementów. Jest to typowa sytuacja przy tworzeniu komend związanych z żaglami. Regułą wtedy jest stosowanie kolejności określeń: strona – żagiel – lina – czynność, np. „Lewy foka szot wybierz!”. Między zapowiedzią i hasłem może być wyraźna przerwa. Zapowiedź bowiem wydaje się w celu bezpośredniego przygotowania i osiągnięcia przez wykonującego maksymalnej koncentracji, a hasło w momencie, gdy czynność powinna być wykonana.

Członek załogi, do którego kapitan skierował komendę, powinien poinformować go, że jest gotowy do wykonania tej czynności. W tym celu potwierdza komendę lub polecenie przez powtórzenie tego, co usłyszał, dodając na początku słowo „jest”, np. „Jest, lewy foka szot wybierz!”.

Polecenie to rozkaz wykonania czynności, które trwają dość długo (np. „Przygotować żagle do stawiania”) lub do wykonania których niezbędna jest wiedza osoby wykonującej czynność (np. „Sternik ostrzyć”). Po wydaniu polecenia wymagane jest potwierdzenie jego otrzymania i meldunek o wykonaniu.

Na jachcie stosuje się też meldunek. Jest to udzielona kapitanowi informacja o zakończeniu wykonywanej czynności i możliwości wydania komendy, np. „Fok do stawiania klar”. Meldunek dotyczy także przekazywanych kapitanowi informacji dotyczących żeglugi, np. meldunek „oka” (członka załogi, któremu wyznaczono funkcję obserwatora).

Swobodne prowadzenie jachtu wymaga możliwości odwołania lub przerwania komend i poleceń wydanych omyłkowo lub nieaktualnych wskutek nagłej zmiany warunków. Wydaje się wtedy komendę przeciwną, poprzedzoną słowem „dość”, np. „Cumę dziobową wybieraj!” „Dość wybierać… Cumę dziobową luzuj!”.

Słysząc komendę lub polecenie skierowane do ciebie, musisz dokładnie wiedzieć, co masz zrobić. Pomyłka podczas ich wykonywania może spowodować duże problemy na jachcie. Dlatego musisz wiedzieć, że słowa „wybierz” lub „wybieraj” występujące w komendzie brzmią podobnie, ale oznaczają inne czynności. „Wybierz” znaczy bardzo mocne pociągnięcie wskazanej liny, czyli wybranie jej ze wszystkich sił na tzw. „blachę”. Natomiast „wybieraj”, w stosunku do szota, oznacza takie wybranie żagla przy pomocy tej liny, żeby był optymalnie ustawiony w stosunku do wiatru.

Podobnie jest z komendami zawierającymi słowa: „luz”, „luzuj”. „Luz” oznacza całkowite puszczenie danej liny i odblokowanie jej, gdy się zaplącze lub zaczepi. Natomiast „luzuj” oznacza wolne puszczanie liny umożliwiające ustawienie żagla optymalnie do wiatru.

Materiał pochodzi z opracowania instruktora żeglarstwa Reginy Flis z 2013, p.t. "Poznaj sztukę żeglowania - Teoria manewrowania jednomasztowym jachtem śródlądowym". Numeracja tytułów ma związek z numerami działów w opracowaniu. Po dodaniu wszystkich działów - zostaną one połączone w kompletny poradnik.