Ruiny zamku. Jedyny taki zabytek w regionie Mrągowa

Burzliwa historia zamku pod Mrągowem

Historia zamku jest dość burzliwa. Początkowo drewniany, jednak zaledwie dwa lata po wybudowaniu został on spalony przez Litwinów. W 1367 r. został odbudowany już jako murowany zamek. W roku 1371 był ponownie oblegany, również przez Litwinów, pod wodzą księcia trockiego, współrządcy Litwy – Kiejstuta Giedyminowicza, późniejszego wielkiego księcia litewskiego. Wówczas Litwini zniszczyli jedynie przedzamcze.

Lokalizacja zamku nie była przypadkowa. Stanowił on ściśle określone ogniwo całego łańcucha twierdz obronnych rozlokowanych południkowo po zachodniej stronie Wielkich Jezior, do którego należały: Welawa, Alemburg, Gierdawy, Barciany, Kętrzyn i Ryn. Szestno i Bezławki usytuowano na zapleczu Rynu, wprost na głównym kierunku wypraw litewskich ciągnących w głąb Prus.

Zamek zbudowano w zakolu rzeki Młynówki, której wody spiętrzono tak, że od północy powstało spore rozlewisko. Od północy po dwóch stronach drogi do Kętrzyna do dzisiaj można rozpoznać pozostałości po dwóch jeziorkach, natomiast od wschodu zamek chroniony był przez tereny podmokłe lub bagienne.

Twierdza daje początek Mrągowu

Aby zabezpieczyć teren od strony południa, wybudowano kolejną strażnicę na terenie pomiędzy jeziorem Czos i mniejszymi dwoma jeziorkami. Strażnica ta powstała prawdopodobnie w tym samym roku, co zamek w Szestnie - w 1348 r. Jadąc polną drogą w kierunku Szestna, trudno byłoby ominąć tę strażnicę, gdyż nie pozwalały na to okoliczne mokradła i trzęsawiska. Strażnica ta dała początek miastu Mrągowo (Sensburg).

Od 1401 r. twierdza stała się siedzibą prokuratora krzyżackiego. Do zamku przynależał wówczas młyn wodny usytuowany obok niego od południe oraz folwark.

Obiekt stracił swoje obronne znaczenie na rzecz gospodarczego. W 1454 r. został na krótko przejęty przez zwolenników Związku Pruskiego, który powstał jako konfederacja przeciwko Krzyżakom. Rok później Szestno było ponownie w rękach Krzyżaków.

Zmiany przyniosła dopiero sekularyzacja Zakonu w 1525 roku. Od tego roku aż do roku 1751 zamek był siedzibą starostwa - podstawowej jednostki administracyjnej Prus Książęcych, powstałych po likwidacji państwa krzyżackiego.

Zamek rozebrano by powstał budynek rządowy

Po roku 1815 zamek, będący własnością królewską rozebrano, a cały materiał pozyskany z rozbiórki przetransportowano do Kętrzyna by zbudować tam nieznany dziś budynek rządowy, być może urzędu skarbowego. Pozostaje mi żałować, że po zamku zostało tak niewiele, a pewnie mało kto wie, że jest, czy może był to jedyny zamek w powiecie mrągowskim.

Gazeta Sensburger Zeitung w wydaniu z drugiej połowy XIX w. podaje, że remontując i wykładając drogę z Mrągowa do Kętrzyna, w miejscowości Szestno natrafiono na tunel pomiędzy zamkiem a kościołem. Wśród miejscowych krąży informacja, że miało to być przejście pomiędzy kościołem a znajdującym się nieopodal dawnym przytułkiem – lecznicą dla obłożnie chorych (Sowiński Tomasz, Tajemnice Warmii i Mazur. Historie jakich nie znajdziecie w Internecie, 2008, str. 88).

Jaki to był zamek?

Niewielki i niezbyt starannie ufortyfikowany. Mur zamkowy tworzył kwadrat o bokach 25 m na 25 m.

Od wschodu i zachodu zbudowano mury, pomiędzy którymi prostopadle do nich dom mieszkalny (25x10 m) stanowiący ochronę od południa. Pod budynkiem znajdowały się sklepione kolebkowo dwie piwnice, do których jeszcze niedawno można było zejść krętymi schodkami prowadzącymi od dziedzińca.

Po stronie wschodniej założenia zbudowano bramę z wieżą bramną służącą też do podnoszenia i opuszczania mostu zwodzonego przerzuconego przez rzeczkę. Wejście do zamku znajdowało się po stronie tzw. przedzamcza, z którego później powstał majątek folwarczny, a obecnie dworek.

Do dziś zachował się w narożniku północno-zachodnim założenia fragment muru zewnętrznego głównego skrzydła zamku. Na trzymetrowej podmurówce z kamienia polnego spoczywa, co najmniej czterometrowej wysokości mur ceglany o wątku gotyckim, z fragmentem ostrołukowego otworu okiennego.

Na podstawie Informacja Turystyczna Mrągowo