„Zmierz bogów” - tajemnicze wieże na Mazurach. Dlaczego je budowano?

Raczej nie pisze się o nich w przewodnikach po Mazurach. Nie wspomina się o tych zabytkach w publikacjach turystycznych. Ciężko znaleźć cokolwiek więcej niż zdawkowe informacje o roku powstania. To nie powinno nas dziwić, ponieważ wieże te są pozostałością czy raczej wyrazem pamięci do kanclerza Niemiec – Bismarcka, który nie zapisał się niczym dobrym w historii naszego narodu.

Wieże Bismarcka to nazwa nadana budowlom, które powstawały na cześć niemieckiego kanclerza Ottona von Bismarcka, twórcy zjednoczonego Cesarstwa Niemieckiego. Bismarck był jednym z najbardziej wpływowych polityków XIX wieku, a jego działania miały znaczący wpływ na losy Europy i świata.

Wieże Bismarcka powstawały w latach 1869–1934 (pierwsza wieża powstała na Dolnym Śląsku, koło wsi Ober-Johnsdorf, dziś Janówek) proste budowle w kształcie wieży lub kolumny, sławiące Ottona von Bismarcka i wyrażające niemiecką dumę narodową. Pierwsze budowle tego typu wybudowano jeszcze za życia Bismarcka, a ostatnia wieża została oddana do użytku w roku 1926 w Polanowie.

W roku 1899 konkurs na projekt wieży Bismarcka wygrał drezdeński architekt Wilhelm Kreis pracą pt. Zmierzch Bogów (Götterdämmerung). W jego projekcie (niezbyt jednak często kopiowanym przez innych twórców) wieża ma wielostopniową podstawę, cztery kolumny i nadbudowę w postaci misy ogniowej. Wieże tego typu nazywa się niekiedy Kolumnami Bismarcka; spośród nich w Polsce zachowano po wojnie jedną, na Wieżycy w Sobótce.

Wieża Bismarcka w Mrągowie znów otwarta

Wieża ponownie otwarta Wieża Bismarcka znów funkcjonuje, ponownie jest otwarta dla mieszkańców Mrągowa i turystów. Obecnie można dostać się jedynie do platformy widokowej na rozległą panoramę miasta i...

Ustalono też, że kilkakrotnie w ciągu roku na wieżach rozpalany będzie ogień ku czci Bismarcka. Uroczystości takie przypadały na rocznice urodzin i śmierci patrona i inne święta, np. przesilenie letnie. Zwyczaj ten przetrwał w Niemczech w stanie szczątkowym do dnia dzisiejszego. Nigdy zresztą nie udało się rozpalić ognia w tym samym czasie na wszystkich wieżach. Powodem była niemożliwość uzgodnienia wspólnego terminu, co wynikało z różnych okresów przerw w zajęciach na uniwersytetach.

Na terenie obecnej Polski wybudowano 40 wież Bismarcka, z czego do dziś zachowało się 17. Większość z nich znajduje się na terenach dawnego zaboru pruskiego, gdzie Bismarck prowadził politykę germanizacyjną i represyjną wobec Polaków. Nie dziwi więc fakt, że po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, wiele z tych budowli zostało rozebranych lub wysadzonych. Niektóre uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej lub w wyniku zaniedbania i dewastacji.

Dwie takie konstrukcje możemy obecnie obejrzeć także na Mazurach.

Wieża Bismarcka Srokowo

Wieża widokowa na Diablej Górze w okolicach miejscowości Srokowo na Mazurach, powstała w celu upamiętnienia śmierci „żelaznego” kanclerza Otto Bismarcka w 1898 r. Jednak miejsce to warto...

Otto von Bismarck kanclerzem Prus został w 1862 roku i urząd ten pełnił do 1890 roku. W międzyczasie zdołał doprowadzić do wybuchu zwycięskiej dla swojego kraju wojny z Francją, której jednym z efektów było powstanie zjednoczonego państwa niemieckiego – II Rzeszy nazywanej Cesarstwem Niemieckim, i to pełnienie urzędu kanclerza tego państwa od 1871 roku zapewniło mu przydomek „żelaznego kanclerza”.

Jednym z elementów jego rządów była polityka brutalnej germanizacji ziem polskich wchodzących w skład państwa niemieckiego (element tzw. Kulturkampfu - red.). To właśnie niechętny stosunek tego polityka do Polaków był jedną z przyczyn powstania sformułowania polakożerca oraz ogólnopolskiego sporu, jaki wybuchł w 2005 roku, gdy radna gminy Kętrzyn chciała w Nakomiadach odnowić głaz ustawiony w 1899 roku ku czci „żelaznego kanclerza”. Przeciwko takiemu pomysłowi protestowała m.in. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz wojewoda.